معنای عبارت RoHS چیست؟

معنای واژه RoHS چیست؟

شاید با عبارت RoHS در قطعات و لوازم کامپیوتر و الکترونیک مواجه شده باشید و معنای آنرا ندانید اگر اینطور است پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.

اگر هنگام خرید به جعبه محصولات سخت افزاری دقت کنید، حتماً لوگویی با عنوان RoHS Compliant بر روی آن مشاهده خواهید کرد. تقریبًا اکثر قطعات سخت افزاری و حتی الکترونیکی از این استاندارد استفاده می کنند. اما واقعاً RoHS چیست و به چه منظور بکار می رود؟

RoHS چیست؟

RoHS سرنام عبارت Restriction of Certain Hazardous Substances می باشد. در واقع این عبارت معرف قانونی است که در اروپا وضع شده است. بر این اساس وجود ۶ ماده خطرناک که برای سلامتی انسان ها و طبیعت مضراست را در محصولات الکترونیکی و خصوصاً قطعات کامپیوتری منع کرده است. این ۶ عنصر عبارتند از: کادمیوم، جیوه، کرومیوم، PBB ، BDE و سرب.

RoHS Compliant را با نام Lead-Free نیز می شناسند. البته عبارت اول مفهوم کاملتری را مورد توجه قرار می دهد. این قانون از تاریخ اول جولای ۲۰۰۶ به مرحله اجرا در آمد و از آن تاریخ تمامی  محصولاتی که فاقد گواهینامه RoHS Compliant بودند بازار فروش خود را در اروپا مسدود شده یافتند. به همین دلیل سازندگان تجهیزات الکترونیکی موظف شدند عناصر ذکر شده را از محصولات خود حذف کنند.بدین ترتیب می توانند اجازه فروش در اروپا را کسب کنند.

اما مسئله ی اصلی اینجا بود که لحیم (که قطعات الکترونیکی را به PCB (تخته مدار) متصل می کند) از ترکیب ۶۰ درصدی قلع و ۴۰ درصدی سرب ایجاد می شد. لذا سازندگان تجهیزات الکترونیکی به سرعت بدنبال جایگزینی برای این ماده مهم اقدام کردند. عناصری چون نقره، مس و یا بیسموت جزو اولین گزینه های مورد استفاده معرفی شدند.

مشکلات عناصر جایگزین

عناصر مشخصی که به جای لحیم مورد استفاده قرار گرفتند، خود مشکلاتی را بوجود می آوردند:
* دمای ذوب بالاتر از لحیم.
* مشکلات تعمیر: دقت تعمیرکار به این که کدام عنصر در هنگام ساخت بورد مورد استفاده قرار گرفته است. همانطور استفاده مجدد از ماده ای که حاوی سرب نباشد.
* تفاوت های ظاهری لحیم با عناصر جدید که ممکن بود کاربران را دچار اشتباه کند و تصور خراب بودن برد را به آنها القاء کند.
* در کنار این مشکلات علاوه بر پاک بودن عنصر برای اتصال قطعات روی بورد بایستی سایر قطعات نیز بطور کلی از وجود ۶ عنصر مورد تذکر پاک باشند که این نیز کاری دشوار به نظر می رسید.

اما چرا سرب؟

آنچه که همه ما می دانیم دشواری بازیافت محصولات الکترونیکی است. اکثر این تجهیزات الکترونیکی پس از مدتی به پایان عمر مفید خود می رسند و موارد زاید آنها سراسر زمین را فراخواهد گرفت. آنگاه آب موجود در باران اسیدی، سرب بکاررفته در قطعات را در خود حل کرده و سپس این آب جاری شده و مستقیماً به منابع زیر زمینی راه می یابد. به عبارتی بهتر می توان گفت به منابع آب آشامیدنی مردم روی زمین راه یافته است!عنصر سرب تأثیرات بسیار خطرناکی بر سیستم ارگانیک بدن بخصوص سیستم عصبی مرکزی خواهد داشت. به همین علت به راحتی می تواند هر ارگانی از بدن را تحت تأثیر مخرب خود قرار دهد. همچنین سیستم تولید مثل و “کلیه” نیز از جمله اعضایی هستند که از آسیب جدی سرب به دور نخواهند بود.

نکته مهم اینجاست که تفاوتی بین خوردن سرب و یا بوییدن آن وجود ندارد. در هر دو حالت تأثیر مشابهی خواهد داشت. گاهی نیز در درجات بالاتر سرب ممکن است زمان عکس العمل در بدن را افزایش دهد، ضعف در انگشتان را ایجاد کند و یا ضعف در مچ دست و قوزک پا را سبب گردد. تأثیر مخرب آن بر روی حافظه نیز محتمل خواهد بود. کم خونی نیز از نتایج خطرناک سرب بر روی بدن انسان است

اما جالب اینجاست که با وجود این همه خطر و نیز وجود قانون Lead Free و RoHS Compliant در صنعت الکترونیک، مقدار کمی سرب در ساخت محصولات و تولیدات الکتریکی و الکترونیکی بکار می رود. تنها ۰٫۴۹ درصد از تمام سرب تولیدی جهان در قلع و تنها ۲% از آن در صنعت الکترونیک بکار گرفته می شود. اما جالب تر اینکه تولیدکنندگان باتری ۸۰% درصد سرب تولیدی را مورد استفاده قرار می دهند.